حق دسترسی به اطلاعات

۲۸ حمل ۱۳۹۹

گزارش‌گر: پلوشه عظیم

با تلاش‌های فراوان برای ایجاد اصلاحات در صندوق حمایت از خبرنگاران، شکایت‌ها از فعالیت‌های‌ این صندوق پابرجاست.

با گذشت نزدیک به یک سال از انتقادها بر کارکرد صندوق حمایت از خبرنگاران و متهم‌کردن مسوولان این صندوق به کارشکنی و برخوردهای سلیقه‌ای از سوی خبرنگاران و نیز تعیین هیات برای بررسی این انتقادها از سوی وزارت اطلاعات و فرهنگ، تااکنون اصلاحات و تغییرات قابل توجه در این صندوق به‌وجود نیامده است.

با آن‌که بعضی خبرنگاران دریافت کمک‌ها از این صندوق را تایید  و از دریافت کمک‌ها ابراز رضایت می‌کنند؛ اما بعضی دیگر از چگونگی روند مساعدت‌ها شاکی اند و می‌گویند که این صندوق نتوانسته در موقع ضرورت نیازهای‌شان را مرفوع کند.

شفیق الله جمشید احمدی خبرنگار پیشین تلویزیون میوند که سال‌پار در انفجاری از ناحیه‌ی پا آسیب دیده است و در اثر بندش وریدها به مشکل نفس‌تنگی هم دچار شده می‌گوید که پس از شش ماه از زخمی شدنش کمک را ازاین صندوق دریافت کرده است. به گفته‌ی آقای احمدی پس از سه بار جراحی بدون نتیجه در افغانستان باید به بیرون از کشور می‌رفت و به پول نیازمند بود؛ اما مسوولان صندوق از وی سند تداوی درخواست و در اهدای پول تاخیر کرده بودند؛« وقتی پول به رفتن نباشد و شخص از بین برود بعد از آن پول به چه درد می‌خورد». 

جاوید احمد کارگر خبرنگار آزاد نیز که سال قبل در اثر حملات پی‌هم زخم برداشته و به گفته‌ی خودش ۲۷ چره به بدنش اصابت کرده بود می‌گوید که پس از پافشاری‌های دیگر خبرنگاران ۳۱ روز بعد توانسته کمک را دریافت کند و از آن هم مقداری به نام حق العضویت یک ساله برگشت داده شده بود. وی می‌گوید: «حالا هشت ماه می‌شود از زخمی بودنم و نیاز دارم عملیات مجدد کنم، درخواست کمک کردم که به پول نیاز دارم و باید خارج بروم ولی تااکنون یک‌بار هم نپرسیدند که با چی چالش‌هایی روبرو هستم».

از سویی هم، صدیق الله توحیدی ریس اجرایی کمیته‌ی مصونیت خبرنگاران بیان می‌دارد که تلاش‌های نهادهای رسانه‌ای و دیگر خبرنگاران نتوانست تغییرات لازم را در کارکرد این صندوق به‌وجود آورد، وی می‌افزاید:« بر اساس تقاضای نهادهای رسانه‌ای و ژورنالیستان، کمیته‌ی مشترکی برای بررسی فعالیت‌های این صندوق و احیای مجدد آن با اساسنامه‌ی جدید تعیین شد تا موارد مختلف را بررسی و مطابق طرزالعمل اجرات شود؛ اما به دلیل عدم هم‌کاری اعضای سابق صندوق با افراد تازه معرفی‌شده به هیات رهبری که اصرار داشتند صندوق تنها از اعضای موسس است، کار لاینحل و شکایت‌ها به حالش باقی ماند».

به گفته‌ی توحیدی این صندوق طبق باورها، باید در حالات بسیار اضطراری که کنترول آن از توان اداره‌ی یک رسانه بیرون می‌باشد برای حمایت خبرنگاران استفاده می‌شد؛ لیکن تلاش‌های زیاد و برگزاری جلسات متعدد نتوانست تغییری در آن به وجود آورد.

با این همه چندی پیش نیز گزارش‌هایی مبنی بر کارشکنی و برخوردهای دوگانه‌ی مسوولان صندوق و در انحصاربودن آن نزد تعداد محدود به نشر رسیده و خبرنگاران از کارکرد این صندوق شاکی بودند، پس از آن وزارت اطلاعات و فرهنگ هیاتی را برای بررسی و ارزیابی انتقادهای به میان‌آمده تعیین کرد.

محمد آصف وردک ریس صندوق حمایت از خبرنگاران با رد انتقادهای پیشین بیان می‌دارد که از هشت ماه به‌این‌سو ارزیابی و رفت‌وآمد هیات جریان دارد؛ اما تااکنون به نتیجه‌ای نرسیده اند:« هیات اعتراف کرده که چیزی پیدا کرده نمی‌تواند».

وزارت اطلاعات و فرهنگ اما آغاز کار هیات تعیین‌شده را نزدیک به دو ماه می‌خواند و می‌گوید که به زودترین فرصت نتیجه‌ی ارزیابی‌ها اعلام خواهد شد.

سید جعفر راستین ریس نشرات این وزارت می‌افزاید که ارزیابی‌های اولیه انجام شده و پس از جلسه‌های مختلف ارزیابی و تنظیم هفت نشست، کمیته در حال تدوین گزارش نهایی نتیجه‌ی ارزیابی است که در جلسه‌ی کمیته‌ی مشترک زیر نظر معاون دوم ریاست جمهوری قرار است ارایه و آخرین فیصله در مورد صورت ‌گیرد:« تعهد ما به شفاف‌سازی و تدوین یک مکانیزم کارآ و موثر بر صندوق است که بتواند بر رفع مشکلات جامعه‌ی خبرنگاری افغانستان استفاده شود».

صندوق حمایت از خبرنگاران به گونه‌ی مستقل و آزاد در سال ۱۳۹۳ زمانی‌که سید مخدوم رهین وزیر اطلاعات و فرهنگ بود تاسیس شد. به گفته‌ی آقای وردک در طول این چند سال نیز صندوق فعالیت داشت؛ اما با امکانات بسیار اندک تا این‌که در میزان ۱۳۹۷ اشرف غنی ریس جمهور کشور با کمک پنج میلیون افعانی از پول شخصی خود دوباره آن‌را ‌افتتاح کرد.

اسناد ارایه‌شده به خبرنگار پیک از سوی این صندوق نشان می‌دهد که از بدوی تاسیس آن (۱۳۹۳) تااخیر سال ۱۳۹۸ در مجموع ۱۲۰ خبرنگار شامل ۲۷ فامیل شهدا و ۹۳ خبرنگار به دلیل بیماری و یا جراحت، ازاین صندوق کمک دریافت کرده اند، از این جمله بر اساس معلومات جمع‌آوری‌شده از گزارش‌های منتشره در سایت رسمی این صندوق، تعداد دریافت‌کننده‌های مساعدت تنها در ۱۳۹۸ به ۷۱ خبرنگار اعم از زخمی‌ها و فامیل‌های شهدا می‌رسد.

هم‌چنان بر بنیاد اسناد، مقدار کمک به فامیل‌های شهدا یک میلیون و ۵۷۰ هزار و ۱۰۰ دالر و جمله مبلغ اهدا‌شده به خبرنگاران بیمار و زخمی چهار میلیون و ۳۳۳ هزار گفته شده است.

نخستین پول در این صندوق از طرف جنرال عبدالرشید دوستم به مبلغ ۱۰ هزار دالر واریز شده است. بیلانس مجموعی صندوق از دریافت کمک‌ها به رویت اسناد ۱۶ میلیون و ۵۳۴ هزار و ۵۰۰ افغانی و پنج هزار دالر گفته شده است که در این میان حدود ۱۰ میلیون افغانی از حساب وزارت مالیه، پنج میلیون افغانی از حساب شخصی رییس جمهور غنی و پنچ هزار دالر امریکایی از سوی عطامحمد نور و شماری از کمک‌کننده‌گان دیگر نیز شامل است، در حال حاضر بیلانس موجود صندوق هشت میلیون و ۲۱ هزار و ۷۵۸ افغانی و یک هزارو ۸۳۹ دالر از کمک‌ها و مبلغ ۱۸۶ هزار و ۳۰۰ افغانی از پرداخت حق‌العضویت گزارش شده است.