۲۱ نوامبر مصادف است به روز جهانی تلویزیون که در بسا از کشورها از این روز بزرگداشت میشود؛ در افغانستان اما رسانهها در کل و بهصورت ویژه تلویزیونها دچار مشکلات فراوان اند. به بهانهی این روز؛ دفتر نی حمایت کنندهی رسانههای آزاد افغانستان چالشهای که فراراه تلویزیونها و در کل رسانههای کشور وجود دارد را چنین مینگارد:
مشکلات مالی؛
تقریباً تمام تلویزیونها در کشور با مشکلات مالی دست و پنجه نرم میکنند؛ از آنجایی که تلویزیونها حامی مالی ثابت ندارند، در تعدادی از ولایتها تلویزیونها با مشکلات بیشتر و جدی مواجه بوده که حتا گفته میشود ممکن تا چند ماه دیگر برخی آنها از فعالیت باز مانند. یافتههای دیدهبان رسانهها نشان میدهد؛ نهادهای که برای تلویزیونها اعلان و یا برنامه برای نشر میدهند، در زمان مشخص پول آن را نمیپردازند و این سبب شده است که رسانهها به ویژه تعدادی از تلویزیونها نتوانند به موقع معاش خبرنگاران و کارمندان خود را بپردازند؛ نپرداختن معاش، خود به عنوان یک معضل جداگانه و کلان برای این رسانهها تبدیل شده است.
چالشهای امنیتی؛
پس از مشکلات مالی، مسألهی امنیت از مهمترین چالشها سد راه کار تلویزیونها در افغانستان است. در اکثر ولایتهای کشور، به دلیل نبود امنیت، خبرنگاران به ویژه بانوان با مشکل جدی امنیتی مواجه هستند. حضور فعال گروههای مخالف حکومت در برخی ولایتها، سبب شده است که بسیاری از خبرنگاران به خودسانسوری بپردازند و از آنچه در محیط شان میگذرد نتوانند اطلاعرسانی دقیق کنند. از سوی دیگر تنها در سال روان میلادی بیشتر از ۱۸ خبرنگار و کارمند رسانه کشته شده و بیشتر از ۱۵۰ مورد خشونت علیه خبرنگاران در دیدهبان رسانههای نی ثبت گردیده است.
عدم دسترسی به اطلاعات و برخورد دوگانه مسوولان؛
شکایتهای ثبت شده به دیدهبان رسانههای نی نشان میدهد که پس از امنیت و مشکلات مالی؛ دسترسی به اطلاعات از مشکلات عمدهی رسانهها به خصوص تلویزیونها در افغانستان است. به اندازهی که چالشهای امنیتی برای رسانهها مشکلساز شده است به همین پیمانه خبرنگاران و رسانهها در مرکز و ولایتها با مشکل عدم دسترسی به اطلاعات مواجه اند. مسوولان حکومتی به ویژه مسوولان محلی در ارایهی اطلاعات به رسانهها سهلانگاری میکنند. رسانهها میگویند؛ ارایهاطلاعات نادرست از سوی مسوولان حکومتی و نشر آن از طریق تلویزیونها سبب شده است که مردم نسبت به رسانهها بیباور شوند. همچنان بخش کلان از شکایتهای ثبت شده در دیدهبان رسانهها از سوی رسانههای محلی نشان میدهد که مسوولان حکومت در برخی ولایتها با رسانهها برخورد دوگانه دارند و اطلاعات را تنها به رسانههای کلان و ملی ارایه میکنند اما به درخواست اطلاعات رسانههای محلی بیتوجهی کرده و اطلاعات را شریک نمیسازند.
مشکلات درون سازمانی؛
در کنار مشکلات امنیتی، مالی و دسترسی به اطلاعات، مشکلات درون سازمانی تلویزیونها نیز به یک چالش جدی فراراه آزادی بیان در کشور مبدل شده است؛ خبرنگاران در رسانهها مصونیت شغلی ندارند، معاششان به موقع پرداخته نمیشود، و با برخوردهای سلیقهای و در برخی مواقع با رفتارهای اهانتآمیز از سوی مدیران و یا صاحبان تلویزیونها مواجه میشوند. بررسیهای دیدهبان رسانهها نشان میدهد که قراردادهای کاری در برخی از تلویزیونها مطابق با سلیقهی شخصی مدیران رسانه تنظیم میشود که کاملن یکجانبه و به نفع مالک رسانهها و خلاف قوانین رایج در کشور است.
باید گفت؛ مجمع عمومی سازمان ملل متحد در سال ۱۹۹۶ میلادی، ۲۱ نوامبر را به عنوان «روز جهانی تلویزیون» نامگذاری کرده است و دلیل آن را ترغیب کشورها به تبادل برنامههای تلویزیونی بهویژه برنامههای که برای گسترش صلح، توسعهی اجتماعی و اقتصادی و تقویت مسایل فرهنگی جامعه ساخته میشود، خوانده است.
نی حمایت کنندهی رسانههای آزاد افغانستان از نهادهای زیربط تقاضا میکند تا با کار مشترک و رفتار قانونمند جلو بیشتر شدن چالشهای تلویزیونها در افغانستان گرفته شود. حکومت میباید تامین امنیت رسانهها را تضمین کرده و دسترسی به اطلاعات را بر مبنای قانون تسهیل کند. نهادهای مرتبط حکومتی باید در کنار این که به مسوولیتهایشان در قبال رسانهها پاسخگو باشند، صاحبان و مدیران رسانهها را نیز در زمینهی مسوولیتهایشان در برابر کارمندان رسانهها و در مقابل قانون برمبنای راهکارهای قانونی پاسخگو بسازند.